DOSİAD ‘Erzurum Haziran Bülteni’ yayımlandı

Mahmut AKDAĞ / DADAŞ Gazetesi

Erzurum ekonomisi raporunda, İl’e ait taşıt, taşıt devir,  konut, kurulan şirket ve şirket sermayeleri, gelir, gider, bütçe dengesi, vergi,  coğrafi işaret, marka-patent üretimi, dış ticaret 
resmi verileri yer aldı.
ANALİZ
DOSİAD analizlerine göre, Erzurum özellikle dış ticarette son 20 yılın zirve ivmesini yakaladı. Faal mükellef sayısı artış kaydını sürdürürken, il teşvikli yatırımlar bölge payını artırdı. Kredi kullanım bazında yatırıma yönelik sektörel kredi kullanım performansı yükseliş gösterirken, Erzurum finans sektöründe bölgede lider il olma konumunu kordu.
DOSİAD ERZURUM İL  EKONOMİSİ BÜLTENİNDEN SATIRBAŞLARI
Erzurum, bölge illeri içinde;  tarım, toptan komisyonculuk ve turizm ihtisas kredisi kullanımında birinci, Enerji, gıda ve inşaat ihtisas kredisi kullanımında ise ikinci sırayı aldı. Erzurum’da kullanılan ihtisas kredilerinin bölge toplamındaki payı tarımda yüzde 16,63, toptan komisyonculukta yüzde 20,49 ve turizmde yüzde18,51 oldu.
BÖLGESEL VERİLER
BDDK tarafından açıklanan FİNTÜRK Haziran dönemi verilerine göre, Doğu Anadolu Bölgesinde dönem içinde, 876.4 milyon TL gıda, 2.5 milyar TL inşaat, 274.0 milyon TL madencilik, 38.4 milyon TL finansal kuruluşlar, 283.8 milyon TL tekstil ve tekstil ürünleri, 2.8 milyar TL toptan ticaret, 384.4 milyon TL turizm, 7.3 milyar TL tarım, 1.3 milyar TL enerji ve 5.6 milyon TL denizcilik ihtisas kredisi kullanımı kaydedildi.
TARIMSAL İHTİSAS KREDİSİ
FİNTÜRK 2019-6’ya göre Erzurum tarımsal ihtisas kredisi kullanımında bölge illeri içindeki liderliğini korudu. Dönemde Erzurum’da 1.2 milyar, Malatya’da 1.0 milyar, Kars’ta 791.3 milyon, Van’da 610.1 milyon, Elazığ’da 600.1 milyon, Ardahan’da 559.8 milyon, Erzincan’da 468.7 milyon, Iğdır’da 442.7 milyon, Muş’ta 435.0 milyon, Ağrı’da 370.9 milyon, Bitlis’te 360.0 milyon, Bingöl’de 196.0 milyon, Tunceli’de 177.4 milyon ve Hakkari’de 141.5 milyon TL tutarında tarımsal ihtisas kredisi kullanıldı.
FİNTÜRK 6
FİNTÜRK 2019 6’ıncı dönem sonuçları paylaşıldı. BDDK verilerine göre Erzurum bu yılın 6 ayında toplam nakdi kredi, nakdi kredi kullanım hacmi bakımından bölge illeri arasında ilk sırada yer aldı. Kişi başına 14.3 bin TL tutarında kredi kullanımının gerçekleştiği Erzurum’u toplam kredi tutarı yüksekliği bakımından Elazığ ili takip etti.
BÖLGE İLLERİ KİŞİ BAŞI NAKDİ KREDİ
Bölgede kişi başına düşen nakdi kredi tutarının en yüksek olduğu il 16.3 bin TL ile Elazığ olurken, Erzurum 14.3 bin TL ile ikinci sırayı aldı. Dönemde kişi başına düşen nakdi kredi tutarı  Malatya’da 10.3, Van’da 6.0, Erzincan’da 10.2, Ağrı’da 5.1, Kars’ta 9.3, Bitlis’te 6.5, Muş’ta 5.0, Hakkari’de 6.0, Bingöl’de 5.3, Iğdır’da 8.2, Ardahan’da 12.8, Tunceli’de 11.6 bin TL olarak bildirildi.
BÖLGE İLLERİ KİŞİ BAŞI TASARRUF MEVDUATI
Bölgede Tunceli ili kişi başına düşen tasarruf mevduatı ve kişi başına düşen toplam mevduat yüksekliği bakımından ilk sırayı aldı. Kişi başına düşen tasarruf mevduatı Erzurum’da 3.6, Malatya’da 7.3, Van’da 2.5, Elazığ’da 7.3, Erzincan’da 9.9, Ağrı’da 2.0, Kars’ta 4.1, Bitlis’te 2.2, Muş’ta 2.0, Hakkari’de 2.1, Bingöl’de 4.2, Iğdır’da 5.1, Ardahan’da 4.4, Tunceli’de 15.1 bin TL olarak aktarıldı.
ERZURUM TBB VERİLERİ
TBB 2019 Haziran ayı nakdi kredi iller dağılım sonuçlarını açıkladı. Erzurum’da 9,4 milyar TL tutarında kamu bankası, 2.7 milyar TL tutarında özel banka, toplamda ise 12,2 milyar tutarında nakdi kredi kullanımı gerçekleşti. İlde kişi başına düşen nakdi kredi tutarı 15,9 bin TL oldu. Erzurum Nakdi kredi kullanım tutarı bakımından, Bölge illeri sıralamasında ilk sırayı aldı
ERZURUM KİŞİ BAŞINA DÜŞEN KREDİ TUTARI
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) 2019 Haziran ayı Nakdi Kredilerin İllere ve Bölgelere Göre Dağılımı verilerine göre Erzurum’da 2019 Haziran ayı ölçeğinde kişi başına düşen nakdi kredi tutarı özel banka kredilerinde 3,6 bin TL, kamu bankası kredilerinde 12,3  bin TL, toplam nakdi kredi de ise 15,9 bin TL olarak hesaplandı.
ERZURUM LİDER
Erzurum Doğu Anadolu Bölgesi illeri bazında, bankacılık sektörü kapasite ve fonksiyonu bakımından liderliğini sürdürdü. Bölgede en fazla banka şubesine sahip il olan Erzurum’u, şube sayısı yüksekliği bakımından Malatya, Van, Elazığ ve Erzincan illeri takip etti. Bölge illeri içinde en az banka şubesinin ise Tunceli’de bulunduğu bildirildi.
BÖLGE İLLERİ BANKA ŞUBESİ DAĞILIMI
Finansal Türkiye Haritası (FİNTÜRK) 2019 6’ıncı dönem verilerine göre Erzurum’da 72, Malatya’da 66, Van’da 54, Elazığ’da 53, Erzincan’da 34, Ağrı’da 31, Kars’ta 28, Bitlis’te 23, Muş’ta 20, Hakkari’de 17, Bingöl ve Iğdır’da 16, Tunceli’de 13 banka şubesi faaliyet veriyor. Bölgede şube başına düşen nüfusun en az olduğu il ise Ardahan.
ERZURUM TAŞIT
Erzurum’da Haziran 2019 döneminde trafiğe kayıtlı motorlu kara taşıtı sayısı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1.0 oranında artış kaydetti. Bölge illeri içinde araç varlığı bakımından 3’üncü sırayı alan Erzurum’un taşıt sayısı bölge toplamında yüzde 15.42’lik oran gösterdi. İlde bin kişiye düşen araç sayısı 77,1 olarak kaydedildi.
ERZURUM HAZİRAN 2019 VERİLERİ
2019 yılı Haziran ayı ölçeğinde Erzurum trafiğine 59 bin 172 otomobil, 2 bin 838 minibüs, bin 186 otobüs, 27 bin 44 kamyonet, 5 bin 852 kamyon, 2 bin 879 motosiklet, 723 özel amaçlı taşıt, 20 bin 262 traktör olarak toplam 119 bin 956 aracın kayıtlı olduğu bildirildi. Araç toplamı içinde otomobil varlığı oranı yüzde 49,32’ye geriledi.
DEVİR
Erzurum’da Haziran 2019 döneminde 3 bin 86 motorlu kara taşıtı el değiştirdi. Devri yapılan araç toplamı içinde otomobil payı yüzde 68,14 oldu. Mayıs ayında devredilen araç toplamında otomobil payı yüzde 65,69 olarak kaydedilmişti. Erzurum, devir sayısı bakımından Doğu Anadolu Bölgesi illeri sıralamasında Malatya ve Elazığ’ın ardından 3’üncü sırada yer aldı. İlin bölge toplamında devir sayısı yüzde 17,43’lük pay gösterdi.
TEŞVİK
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2019 2. dönem Erzurum teşvikli yatırım verilerini paylaştı. Erzurum’da bu yılın mayıs ayında 1 genel, 2019’un ocak – mayıs döneminde 2 bölgesel, 4 genel toplam 6, 2001-2019 sürecinde ise 107’si bölgesel, 302’si de genel kategoride olmak üzere toplam 409 yatırım teşvik kapsamında değerlendirildi.
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü verilerine göre ilde mayıs ayında genel ölçekli 1 yatırım teşvik kapsamına girdi. ilde ay içinde belge alan genel bazlı teşvikli yatırım için 4 milyon TL tutarında harcama yapıldığı bildirildi. Teşvikli yatırım kaydında istihdam kapasitesi ise 30 kişi olarak açıklandı.
ERZURUM OCAK – MAYIS DÖNEMİ
İlde bu yılın ocak – mayıs ayları arasında 2 bölgesel, 4 de genel kategoride 6 yatırım teşvik belgesi aldı. Bölgesel kategorideki teşvikli yatırım için 35 milyon, genel bazlı 4 yatırım için ise 106 milyon olmak üzere toplam 141 milyon TL tutarında harcama yapıldı. Bölgesel yatırımlarda 55, genel yatırımlarda ise 115 olmak üzere toplam 170 kişilik istihdam hacmi öngörüldü.
ERZURUM 2001-2018
Erzurum’da son 18 yılda hayata geçirilen teşvikli yatırım sayısı 409’a yükseldi. Yatırımların 107’si bölgesel, 302’si ise genel kategoride değerlendirildi.  Bölgesel yatırımlar için 1.2 milyar, genel ölçekli yatırımlar için 1.8 milyar, toplam 3.0 milyar TL tutarında harcama kaydedildi. Bölgesel yatırımlarda 6 bin 530, genel yatırımlarda ise 4 bin 93 kişilik istihdam alanı oluşturuldu.
ERZURUM DIŞ TİCARET
Erzurum’dan ihracat ve ithalat kaydında gerçekleştirilen dış ticaret tutarı bu yılın ilk 6 ayında 27,7 milyon dolara ulaştı. Doğu Anadolu Bölgesinden gerçekleştirilen dış ticaret değeri geçen yıla göre yüzde 2.2,  Erzurum’da yüzde 1.70 oranında geriledi. Erzurum’un bölge toplamında dış ticaret payı yüzde 3.71’den yüzde 4.04 olarak hesaplandı
ERZURUM DIŞ TİCARET
Ticaret Bakanlığı 2019 Ocak – Haziran Dönemi Erzurum dış ticaret verilerini açıkladı. Erzurum’da yılın ilk 6 ayında 9,6 milyon dolarlık ihracat, 14.1 milyon dolarlık ithalat olarak toplam 23,7 milyon dolarlık dış ticaret gerçekleştirildiği bildirildi. Bu yılın ilk 6 ayında ilden gerçekleştirilen dış ticaret 2018 yılının aynı dönemine göre yüzde 1.70 oranında geriledi.
ERZURUM İHRACAT
Ticaret Bakanlığı verilerine göre Erzurum’da Ocak – Haziran 2019 döneminde 9 milyon 613 bin dolar tutarında ihracat yapıldı. Bir önceki yılın aynı dönemine göre kaydedilen ihracat değeri ise yüzde 35,8 oranında arttı. İlde 2018 yılı Ocak - Haziran döneminde 7 milyon 80 bin dolar tutarında ihracat yapılmıştı.
ERZURUM İTHALAT
Erzurum’da bu yılın ilk 6 ayında 14 milyon 145 bin dolar tutarında ithalat gerçekleştirildi. 2018 yılının aynı dönemine göre yapılan ithalat değeri yüzde 17,3 oranında düşüş gösterdi. İlde 2018 yılı ocak – haziran döneminde 17 milyon 101 bin dolarlık ithalat gerçekleşmişti. İlde dış ticaret toplamında ihracat payı yüzde 40,4, ithalat payı ise yüzde 59,5 oldu.
MARKA
TÜRKPATENT Haziran 2018 dönemi marka başvuru verilerini paylaştı. Erzurum’da haziran ayında 11, yılın ilk 6 ayında 87 marka başvurusu kaydedildi. Ocak ayında 15, şubat ayında 16, mart ayında 15, nisanda 15, mayıs ayında 15, haziran ayında 11 marka başvurusunun gerçekleştiği Erzurum’un bölge başvuru payı yüzde 13,24 ülke başvuru payı ise yüzde 0,16 olarak belirlendi
PATENT
Türk Patent ve Marka Kurumu(TÜRKPATENT) Haziran ayı patent üretimi iller başvuru dağılımını paylaştı. Erzurum’da haziran ayında 3, bu yılın ilk altı ayında ise 15 patent üretildi. İl patent başvuru sayısı bakımından Türkiye illeri sıralamasında 23, Doğu Anadolu Bölgesi illeri sıralamasında ise birinci sırada yer aldı.
ERZURUM VE KUDAKA VERİLERİ
TÜRKPATENT verilerine göre Erzurum’da şubat ve mart ayında 3, nisan ayında 1, mayıs ayında 5, haziran ayında 3 patent başvurusu yapıldı. KUDAKA istatistik Bölgesi illeri içinde Erzincan ve Bayburt illeri başvuru yaparken, bölgede şubat ayında 3, mart ayında 4, nisan ayında 1, mayıs ayında 6, haziranda3  olmak üzere 6 ayda 17 başvuru kaydedildi. Erzurum’un bölge toplamında patent başvuru payı yüzde 88,23 olarak gerçekleşti.
ŞİRKET
TOBB 2019 Ocak - Haziran dönemi birikimli kurulan ve kapanan şirket verilerini paylaştı. Erzurum’da yılın ilk 6 ayında kurulan şirket sayısı bölge toplamında yüzde, 8,96, ülke toplamında ise yüzde 0,19’luk oran gösterdi.
ERZURUM OCAK-HAZİRAN 2019 VERİLERİ
TOBB Birikimli kurulan ve kapanan şirket verileri Erzurum sonuçlarına göre, ilde 209 yılının ilk altı ayında 77 şirket, 3 kooperatif ve 27 de gerçek kişi ticari işletmesi kuruldu. 2019’un 6 ayında 17 şirket, 5 kooperatif tasfiye işlemi görürken, 18 şirket, 2 kooperatif ve 28 gerçek kişi ticari işletmesi faaliyetini durdurdu.
ERZURUM 4. SIRADA
TOBB illere Göre Kurulan Şirketlerin Yıllık Sermaye Dağılımı sonuçlarını açıkladı. Erzurum’da bu yılın ocak-haziran döneminde kurulan 77 şirket sermayesinin 23,4 milyon TL olduğu bildirildi. Erzurum Bölge illeri içinde şirket sermayesi toplamı büyüklüğü bakımından 6’ıncı sırada yer aldı. İlin bölge şirket sermaye payı yüzde 6,39’a yükseldi.
BÖLGESEL VERİLER VE ERZURUM
TOBB verilerine göre, şirket kurulum sermayesi toplamı,  118 şirketin kurulduğu KUDAKA İstatistik Bölgesinde 33,2 milyon, 218 şirketin kurulduğu Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesinde 90,4 milyon, 859 şirket kurulumunun kaydedildiği Doğu Anadolu Bölgesinde ise 366.0 milyon TL olarak bildirildi. Erzurum’un şirket kurulum sermaye payı KUDAKA Bölgesinde 70,3, Kuzeydoğu Anadolu İstatistik Bölgesinde de yüzde 25,88 oldu.
ERZURUM KAMU HARCAMALARI
Erzurum kamu hizmet ve yatırım harcamaları bakımından Türkiye illeri sıralamasında 18’inci sırada yer aldı. İl sağlık harcamalarında 26, eğitim harcamalarında ise 18’inci oldu. Erzurum bölgede ise sağlık harcamalarında 4, eğitim harcamalarında 2’inci sırayı aldı.
HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI VERİLERİ
Erzurum’da kamu harcamaları toplamı içinde ilk üç sıra ekonomik iş ve hizmetler, eğitim ve sağlık olarak kaydedildi. Yılın ilk 6ayında Kamu harcamaları toplamında sağlık giderleri yüzde 8.78, eğitim giderleri yüzde 31,72’lik dilim oluşturdu.
KONUT
Erzurum’da Haziran ayında 398, yılın ilk altı ayında ise 3 bin 118 konut satışı gerçekleşti. 6 aylık ölçekte satılan konut sayısı 2018 yılının aynı dönemine göre yüzde 13,5 oranında düşüş gösterdi.
ERZURUM HAZİRAN 2019 VERİLERİ
Erzurum’da Haziran ayında 44 ipotekli, 354’ü de diğer yollardan olarak toplam 398 konut satışının gerçekleştirildiği bildirildi. 2018 yılı haziran ayına göre ipotekli konut satışları yüzde 85,23, diğer yollardan satılan konut sayısı yüzde 8,9 oranında düşüş gösterdi.  2018 yılının aynı döneminde 298 ipotek, 389 diğer yollardan 687 konut satışı yapılmıştı.
ERZURUM OCAK-HAZİRAN 2019 VERİLERİ            
İlde bu yılın ilk 6 ayında 381i ipotek, 2 bin 737’si ise diğer yollardan olmak üzere toplam 3 bin 118 konut satışı yapıldı. 2018 yılının ilk 6 ayına göre ipotekli konut satış sayısı yüzde 65,79 oranında düştü, diğer yollardan konut satış sayısı ise yüzde 9,87 oranında arttı. Geçilen yılın ilk 6 ayında ilde bin 114 ipotek, 2 bin 491 diğer yollardan 3 bin 605 konut satışı gerçekleşmişti.
ERZURUM İLK 25’TE
Erzurum yılın ilk yarısında yüzde 49.23’lük tahsilat oranıyla, vergi tahsilat oranı yüksekliği bakımından KUDAKA, Doğu Anadolu Bölgesi illeri ortalamalarını yine geçti. İl tahsilat oranı yüksekliği bakımından bölge illeri sıralamasında 6’ıncı oldu.
ERZURUM HAZİRAN AYI DENGE VERİLERİ
Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü Ocak- Haziran 2019 dönemi iller bütçe denge verilerini paylaştı. Erzurum’da il geliri 2,0 milyar TL olurken, dönemde tahsil edilen gelir tutarı 682,6 milyon TL, toplam kamu hizmet harcamaları tutarı ise 3,0 milyar TL tutarında kaydedildi. İl gelirinin gideri karşılama oranı yüzde 22,24, tahsil edilen gelirin tahakkuka oranı ise yüzde 32,86 olarak bildirildi.
FAAL MÜKELLEF
Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir idaresi Başkanlığı 2019 yılı Haziran dönemi faal vergi mükellefi verilerini paylaştı. Erzurum’da 10 bin 39 Gelir Vergisi, 8 bin 256 Basit usulde Gelir Vergisi, 3 bin 55 Kurumlar Vergisi, 13 bin 863 Gelir Stopaj vergisi, 7 bin 715 Gayrimenkul Sermaye İradı ve 12 bin 968 Katma Değer Vergisi(KDV) faal mükellefi bulunduğu bildirildi.”
İBRAZINDA ÖDENEN ÇEK
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Ocak- Haziran 2019 dönemi ibrazında ödenen çek verileri iller dağılımını paylaştı. Erzurum zamanında ödenen çek sayısı ve çek tutarı yüksekliği bakımından Doğu Anadolu Bölgesi illeri içinde Mayıs döneminde olduğu gibi haziran döneminde de Van’ın ardından 2’inci sırayı aldı.
ERZURUM HAZİRAN 2019 VERİLERİ
TBB verilerine göre Erzurum’da Haziran ayında toplam tutarı 176,4 milyon TL olan 4 bin 434;  yılın ilk altı ayında ise toplam tutarı 1.7 milyar TL olan 52 bin 999 çek ibrazında ödendi. İlde ocak ayında 10 bin 556, şubat ayında 9 bin 179, mart ayında 4 bin 763, nisan ayında 14 bin 388, mayısta 9 bin 679, haziran ayında 4 bin 434 çekin zamanında ödemesi gerçekleşti.