DOSİAD Mayıs ayı Ekonomi Bülteni yayımlandı

DOSİAD Araştırma Merkezince gerçekleştirilen Erzurum ekonomisi raporunda, İl’e ait taşıt, taşıt devir,  konut, kurulan şirket ve şirket sermayeleri, yabancı sermayeli şirket,  gelir, gider, bütçe dengesi, coğrafi işaret, marka-patent üretimi, ibrazında ödenen çek, dış ticaret, ihracat ve TÜFE verileri aktarıldı.
POZİTİF SEYİR
Erzurum ekonomisi kur baskısı, TÜFE artışına rağmen istikrarını korudu. Ekonomideki güven ortamı teşvikli yatırım sayısına da yansıdı, 18 yılda yatırım teşviki alan işletme sayısı 408’e çıkarken, bu yılın ilk 5 ayında 5 yatırım teşvik belgesine kavuştu. Diğer bir pozitif yansıma mükellef sayısında görüldü, Kurumlar vergisi faal mükellef sayısı artış seyrini sürdürdü.
CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ
Referandumla milli iradenin desteğini alan Cumhurbaşkanlığı Hükümet sisteminin getirdiği yenilikler ve süreçte başlatılan reform ve yaptırımlar Erzurum ekonomisinde de olumlu yansıma buldu. Yönetimde istikrar,  ekonomide yatırımcıların yönünü Erzurum’un da yer aldığı Doğu Anadolu Bölgesine çevirdi.
İHRACAT REKORU
Erzurum ekonomisinde en önemli gelişmelerin başında ihracatta yaşanan patlama oldu. Dış ticareti 22 milyon dolar sınırına ulaşan Erzurum, bu alanda kendi ihracat rekorunu da kırdı. İlde ekonomide yaşanan bir diğer pozitif yaklaşım da ihracatın artması, ithalatın ise bir önceki döneme göre durağanlaşması oldu.
DOSİAD MAYIS AYI ERZURUM İL  EKONOMİSİ BÜLTENİNDEN SATIRBAŞLARI
Erzurum’dan ihracat ve ithalat kaydında gerçekleştirilen dış ticaret tutarı bu yılın ilk 5 ayında 22,7 milyon dolar olarak açıklandı. Doğu Anadolu Bölgesinden gerçekleştirilen dış ticaret değeri geçen yıla göre yüzde 0.40,  Erzurum’da yüzde 5,0 oranında arttı. Erzurum’un bölge toplamında dış ticaret payı yüzde 3.71’den yüzde 4.32’ye yükseldi.
ERZURUM DIŞ TİCARET
Ticaret Bakanlığı 2019 Ocak – Mayıs Dönemi Erzurum dış ticaret verilerini açıkladı. Erzurum’da yılın ilk 5 ayında 9,9 milyon dolarlık ihracat, 12,8 milyon dolarlık ithalat olarak toplam 22,7 milyon dolarlık dış ticaret gerçekleştirildiği bildirildi. Bu yılın ilk 5 ayında ilden gerçekleştirilen dış ticaret 2018 yılının aynı dönemine göre yüzde 5,0 oranında artış gösterdi.
ERZURUM İHRACAT
Ticaret Bakanlığı verilerine göre Erzurum’da Ocak – Mayıs 2019 döneminde 9 milyon 965 bin dolar tutarında ihracat yapıldı. Bir önceki yılın aynı dönemine göre kaydedilen ihracat değeri ise yüzde 31,2 oranında arttı. İlde 2018 yılı Ocak - Mayıs döneminde 7 milyon 594 bin dolar tutarında ihracat yapılmıştı.
ERZURUM İTHALAT
Erzurum’da bu yılın ilk 5 ayında 12 milyon 815 bin dolar tutarında ithalat kaydedildi. 2018 yılının aynı dönemine göre yapılan ithalat değeri yüzde 9.0 oranında düşüş gösterdi. İlde 2018 yılı ocak – mayıs döneminde 14 milyon 86 bin dolarlık ithalat gerçekleşmişti. İlde dış ticaret toplamında ihracat payı yüzde 43,74, ithalat payı ise yüzde 56,2 oldu.
TEŞVİK
Erzurum’da 18 yılda gerçekleştirilen teşvikli yatırım sayısı 408’e yükseldi. Erzurum’da bu yılın nisan ayında 1 bölgesel; 2019 yılının ocak – nisan ayları kapsamında 2 bölgesel, 3 genel olmak üzere 5; 2001-2019 yılları düzeyinde ise 107’si bölgesel, 301’i genel, toplam 408 yatırım teşvik belgesi aldı.
ERZURUM 2001 - 2019
Erzurum’da nisan ayı ölçeğinde, 18 yılda hayata geçirilen teşvikli yatırım sayısı 408’e çıktı. 2001-2019 yılları arasında 107 bölgesel, 301 genel kategoride 408 yatırım teşvikten yararlandı. Bölgesel yatırımlar için 1.2 milyar, genel yatırımlar için ise 1.8 milyar TL tutarında harcama gerçekleştirildi. Bölgesel yatırımlarda 6 bin 530, genel yatırımlarda ise 4 bin 63 kişilik iş alanı oluşturuldu. 18 yıllık süreçte bölgesel bazlı teşvikli yatırım sayısı, teşvikli yatırım sayısı toplamında yüzde 26,22’lik oran gösterdi.
MARKA
Erzurum’da mayıs ayında 15, yılın ilk 5 ayında 76 marka başvurusu kaydedildi. Ocak ayında 15, şubat ayında 16, mart ayında 15, nisanda 15, mayıs ayında 15 marka başvurusunun gerçekleştiği Erzurum’un bölge başvuru payı yüzde 13,52 ülke başvuru payı ise yüzde 0,16 olarak belirlendi
MAYIS AYI BÖLGESEL DAĞILIM
DOSİAD Araştırma Merkezince gerçekleştirilen analizlere göre; Mayıs ayında Erzurum’dan 15, KUDAKA İstatistik Bölgesi illerinden 22, Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesi illerinden 37, Doğu Anadolu Bölgesinden 138, Türkiye’de 9 bin 524 başvuru yapıldı. Erzurum’un mayıs ayı bölge başvuru toplamındaki payı yüzde 10,86 oldu.
PATENT
Erzurum patent üretimi yoğunluğu bakımından sergilediği yüksek performansı güçlendirerek sürdürdü. Patent başvuru sayısı yüksekliği bakımından ülke illeri sıralamasında 22’inci sırayı alan Erzurum, bölge illeri sıralamasında Malatya ve Elazığ’ın önünde ilk sırayı aldı. Erzurum’dan kaydedilen patent başvuru sayısı bölgede yüzde 25’lik orana ulaştı.
ERZURUM MAYIS AYI VERİLERİ
Erzurum’da bu yılın mayıs ayında 5, ocak – mayıs ayları toplamında ise 12 patent başvurusunun yapıldığı bildirildi.  İlden şubat ve mart aylarında 3, nisan ayında 1, mayıs ayında ise 5 başvuru kaydedildi.
ŞİRKET
Erzurum’da yılın ilk 5 ayında kurulan şirket sayısı bölge toplamında yüzde, 8,71, ülke toplamında ise yüzde 0,18’lik oran gösterdi. ilde 209 yılının ilk 5 ayında 67 şirket, 3 kooperatif ve 26 da gerçek kişi ticari işletmesi kuruldu. 2019’un 5 ayında 15 şirket, 4 kooperatif tasfiye işlemi görürken, 13 şirket, 2 kooperatif ve 26 gerçek kişi ticari işletmesi faaliyetini durdurdu.
ŞİRKET KURULUMU BÖLGESEL VERİLER VE ERZURUM
Bu yılın ilk 5 ayında Erzurum’da 67, KUDAKA istatistik Bölgesi illerinde 106, Kuzeydoğu Anadolu İstatistik Bölgesi illerinde 203 ve Doğu Anadolu Bölgesinde ise 769 şirket kurulumu gerçekleşti. 5 aylık bazda Erzurum’un kurulan şirket sayısı KUDAKA toplamında yüzde 63,20, Kuzeydoğu Anadolu’da yüzde 33,0 ve Doğu Anadolu Bölgesinde yüzde 8,71’lik pay edindi.
KURULAN KÜÇÜK İŞLETMELER BÖLGESEL SONUÇLAR VE ERZURUM
Ocak – Mayıs 2019 döneminde Erzurum’da 26, KUDAKA istatistik Bölgesi illerinde 62, Kuzeydoğu Anadolu İstatistik Bölgesi illerinde 157 ve Doğu Anadolu Bölgesinde ise 441 gerçek kişi ticari işletmesi kuruldu. Erzurum’un kurulan gerçek kişi ticari işletmesi sayısı KUDAKA bölgesinde yüzde 41.93, Kuzeydoğu Anadolu’da yüzde 16,56 ve Doğu Anadolu Bölgesinde yüzde 5,89’luk pay gösterdi.
ŞİRKET SERMAYE
Erzurum’da bu yılın ocak-mayıs döneminde kurulan 67 şirket sermayesinin 20,6 milyon TL olduğu bildirildi. Erzurum Bölge illeri içinde şirket sermayesi toplamı büyüklüğü bakımından 7’inci sırada yer alırken, ilin bölge şirket sermaye payı yüzde 6,33 olarak açıklandı.
BÖLGESEL VERİLER VE ERZURUM
Şirket kurulum sermayesi toplamı,  106 şirketin kurulduğu KUDAKA İstatistik Bölgesinde 30,3 milyon, 203 şirketin kurulduğu Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesinde 85,4 milyon, 769 şirket kurulumunun kaydedildiği Doğu Anadolu Bölgesinde ise 326,2 milyon TL olarak bildirildi. Erzurum’un şirket kurulum sermaye payı KUDAKA Bölgesinde 67,97, Kuzeydoğu Anadolu İstatistik Bölgesinde de yüzde 24,16 oldu.
ERZURUM YABANCI ŞİRKET
Erzurum’da 5 ayda biri anonim, diğeri limited olarak toplam 2 yabancı sermayeli şirket kurulduğu bildirildi. Doğu Anadolu’da 4 anonim, 34 limited olarak toplam 38 yabancı sermayeli şirket kuruldu. Erzurum’un yabancı sermayeli şirket payı yüzde 5.2 oldu.
ANONİM ŞİRKET
Dönemde Erzurum’da 1, KUDAKA İstatistik Bölgesinde 2, Doğu Anadolu Bölgesinde 4, Türkiye’de ise 508 yabancı sermayeli anonim şirket kurulumu kaydedildi. Erzurum’un bölge toplamında yabancı sermayeli anonim şirket payı yüzde 25 oldu.
ERZURUM KAMU HARCAMALARI
Erzurum kamu hizmet ve yatırım harcamaları bakımından Türkiye illeri sıralamasında ilk 20’de yer aldı. İl sağlık harcamalarında 25, eğitim harcamalarında ise 19’uncu oldu. Erzurum kişi başına düşen kamu hizmet harcamaları bakımından da Bölge ortalamalarını geride bıraktı, 5,0 bin TL olan ülke ortalamasına yaklaştı.
HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI VERİLERİ
Erzurum’da kamu harcamaları toplamı içinde ilk üç sırayı ekonomik iş ve hizmetler, eğitim ve sağlık oluşturdu. Yılın ilk 5 ayında Kamu harcamaları toplamında sağlık giderleri yüzde 8.73, eğitim giderleri yüzde 31,1’lik dilim oluşturdu.
ERZURUM 5 AYLIK KAMU HARCAMALARI
2019’un ocak – mayıs ayları diliminde Erzurum’da 621,3 milyon ekonomik iş ve hizmetler, 1,3 milyon TL çevre, 33,3 milyon TL toplum refah ve iskanı, 228,5 milyon TL sağlık, 85,6 milyon TL din ve kültür, 813,7 milyon TL eğitim, 84,2 milyon TL de sosyal güvenlik ve dayanışma hizmetlerinde olmak üzere toplam 2,6 milyar TL tutarında kamu harcaması gerçekleşti.
ERZURUM EKONOMİK DENGE
Erzurum il geliri, gelir tahsilatı ve il kamu harcamalarında bölge illeri içinde Van’ın ardından 2’inci, il gelirinin gideri karşılama oranı sıralamasında ise Malatya ve Elazığ’ın ardından 3’üncü sırayı aldı. Mayıs döneminde ilde gelirin gideri karşılama oranı yüzde 21.9, gelir tahsilat oranı ise yüzde 29.4 olarak kaydedildi.
ERZURUM ORTALAMALARI GEÇTİ
Erzurum’da 2019’un ilk 5 ayında kişi başına düşen il geliri 2,5 bin TL, kişi başına yapılan kamu harcaması ise 3,4 bin TL oldu. Erzurum kişi başına düşen il geliri ve kişi başına kamu hizmet harcamaları bakımından KUDAKA, Kuzeydoğu Anadolu istatistik ve Doğu Anadolu Bölgesi illeri ortalamalarını geçti.
KİŞİ BAŞI ORTALAMA GELİR VE ERZURUM
DOSİAD araştırma Merkezince kaydedilen analizlere göre kişi başına düşen gelir Erzurum’da 2 bin 541, KUDAKA istatistik Bölgesi illerinde ortalama 2 bin 288, Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesi illerinde ortalama bin 933, Doğu Anadolu Bölgesi illerinde ise ortalama 2 bin 153 TL oldu.
KİŞİ BAŞI BÖLGESEL KAMU HARCAMALARI VE ERZURUM
Doğu Anadolu Sanayici ve İşadamları Derneği bölgesel analiz sonuçlarına göre, kişi başına düşen kamu hizmet harcaması tutarı ise Erzurum’da 3 bin 406 TL, KUDAKA istatistik Bölgesi illerinde 3 bin 355 TL, Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesi illerinde3 bin 5 TL, Doğu Anadolu Bölgesi illerinde ise 3 bin 68 TL olarak kaydedildi.
ERZURUM MAYIS AYI DENGE VERİLERİ
Erzurum’da il geliri 1.9 milyar TL olurken, dönemde tahsil edilen gelir tutarı 574,3 milyon TL, toplam kamu hizmet harcamaları tutarı ise 2,6 milyar TL tutarında kaydedildi. İl gelirinin gideri karşılama oranı yüzde 21,96, tahsil edilen gelirin tahakkuka oranı ise yüzde 29,43 olarak bildirildi.
ERZURUM VERGİ
Erzurum Mayıs ayı vergi tahsilat oranı yüzde 45.35’e ulaştı. İl,  KUDAKA İstatistik bölgesi ve Doğu Anadolu illeri ortalamalarını geçti. Bölgede vergi tahsilatının tahakkuka oranı sıralamasında 7’inci sırayı alan Erzurum, Türkiye illeri sıralamasında 25’inci oldu. Bölgede ilk sırayı yine Tunceli aldı.
Erzurum’da bu yılın ilk 5 ayında tahakkuk eden 984,1 milyon TL tutarındaki verginin 446,3 milyon TL’lik dilimi tahsil edildi. İlde tahsil edilen verginin tahakkuk eden vergiye oranı yüzde 45,35 olarak hesaplandı.
TAHSİLAT ORANLARI VE ERZURUM
DOSİAD tarafından gerçekleştirilen analize göre tahsil edilen verginin tahakkuk eden vergiye oranı Erzurum’da yüzde 45,35, KUDAKA İstatistik Bölgesinde yüzde 45,26, Kuzeydoğu Anadolu istatistik Bölgesinde yüzde 46,04, Doğu Anadolu Bölgesinde yüzde 36,80, Türkiye’de yüzde 57.41 oldu.
ERZURUM TAŞIT
Erzurum’da Nisan 2019 döneminde trafiğe kayıtlı motorlu kara taşıtı sayısı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1.44 oranında artış kaydetti. Bölge illeri içinde araç varlığı bakımından 3’üncü sırayı alan Erzurum’un taşıt sayısı bölge toplamında yüzde 15.43’lük oran gösterdi. İlde bin kişiye düşen araç sayısı 156.4 olarak kaydedildi.
TÜİK ERZURUM VERİLERİ
Erzurum’da trafiğe kayıtlı motorlu kara taşıtı sayısının 119 bin 997, otomobil sayısının ise 59 bin 300 olduğu açıklandı. 2018 yılının nisan ayına göre motorlu kara taşıtı sayısı yüzde 1.44, otomobil sayısı yüzde 1,35, kamyonet sayısı yüzde 1.24,  traktör sayısı ise yüzde 2,42 oranında artış gösterdi. İlde bin kişiye düşen motorlu kara taşıtı sayısı 156.4, otomobil sayısı ise 77.3’e yükseldi.
ERZURUM NİSAN 2019 VERİLERİ
2019 yılı Nisan ayı ölçeğinde Erzurum trafiğine 59 bin 300 otomobil, 2 bin 846 minibüs, bin 183 otobüs, 27 bin 24 kamyonet, 5 bin 860 kamyon, 2 bin 840 motosiklet, 725 özel amaçlı taşıt, 20 bin 219 traktör olarak toplam 119 bin 997 aracın kayıtlı olduğu bildirildi. Araç toplamı içinde otomobil varlığı oranı yüzde 49,4 oldu.
ARAÇ DEVİR
Erzurum’da Nisan 2019 döneminde 3 bin 265 motorlu kara taşıtı el değiştirdi. Devri yapılan araç toplamı içinde otomobil payı yüzde 66,37 oldu. Erzurum, devir sayısı bakımından Doğu Anadolu Bölgesi illeri sıralamasında Malatya ve Elazığ’ın ardından 3’üncü sırada yer aldı. İlin bölge toplamında devir sayısı yüzde 16,23’lük pay gösterdi.
ERZURUM DEVİR VERİLERİ 
Erzurum’da 2 bin 167 otomobil 38 minibüs, 9 otobüs, 708 kamyonet, 104 kamyon, 19 motosiklet, 4 özel amaçlı taşıt, 216 traktör olarak toplam 3 bin 265 motorlu kara taşıtının el değiştirdiği bildirildi. Erzurum’un Türkiye toplamında devir payı yüzde 0,49 olarak hesaplandı.
İBRAZINDA ÖDENEN ÇEK
Erzurum zamanında ödenen çek sayısı ve çek tutarı yüksekliği bakımından Doğu Anadolu Bölgesi illeri içinde Van’ın ardından 2’inci sırayı aldı. 
TBB verilerine göre Erzurum’da mayıs ayında toplam tutarı 315,9 milyon TL olan 9 bin 679;  yılın ilk beş ayında ise toplam tutarı 1.5 milyar TL olan 48 bin 565 çek ibrazında ödendi. İlde ocak ayında 10 bin 556, şubat ayında 9 bin 179, mart ayında 4 bin 763, nisan ayında 14 bin 388, mayısta 9 bin 679 çekin zamanında ödemesi gerçekleşti.
ERZURUM KONUT
 İlde Mayıs ayında 389, yılın ilk beş ayında ise 2 bin 603 konut satışı gerçekleşti. 5 aylık ölçekte satılan konut sayısı 2018 yılının aynı dönemine göre yüzde 10,79 oranında düşüş gösterdi.
Erzurum’da Mayıs 12 ipotekli, 377’si de diğer yollardan olarak toplam 389 konut satışının gerçekleştirildiği bildirildi. 2018 yılı mayıs ayına göre ipotekli konut satışları yüzde 93,9, diğer yollardan satılan konut sayısı yüzde 8,71 oranında düşüş gösterdi.  2018 yılının aynı döneminde 199 ipotek, 413 diğer yollardan 612 konut satışı yapılmıştı.
ERZURUM OCAK-MAYIS 2019 VERİLERİ             
İlde bu yılın ilk 5 ayında 220’si ipotek, 2 bin 383’ü ise diğer yollardan olmak üzere toplam 2 bin 603 konut satışı yapıldı. 2018 yılının ilk 5 ayına göre ipotekli konut satış sayısı yüzde 73.03 oranında düştü, diğer yollardan konut satış sayısı ise yüzde 13,36 oranında arttı. Geçilen yılın ilk 5 ayında ilde 816 ipotek, 2 bin 102 diğer yollardan 2 bin 918 konut satışı gerçekleşmişti.
ERZURUM TÜFE
Erzurum Doğu Anadolu Bölgesi illerini kapsayan 4 istatistik alan içinde, aylık ölçekte TÜFE artışının en yüksek çıktığı bölge oldu. Erzurum, Erzincan ve Bayburt illerini kapsayan Erzurum Bölgesinde fiyatlar nisan ayına göre yüzde 1,97 oranında artış gösterdi.
MAYIS 2019 DÖNEMİ TÜRKİYE ORTALAMASI VE ERZURUM
Erzurum İstatistik Bölgesi’nde enflasyon, Türkiye ortalamasına göre, aylık bazda yüzde 1,02 oranında yüksek çıktı. Bölgede TÜFE, 2018 yılı aralık ayına göre yüzde 1,13, 12 aylık ortalamalara göre fiyat değişim oranı yüzde 0.63, yıllık TÜFE ise yüzde 1,23 oranında yüksek olarak belirlendi.
ERZURUM İHRACAT
Erzurum’dan bu yılın Mayıs ayında 3,3 milyon, ocak – mayıs ayları kapsamında ise 11,2 milyon dolar tutarında ihracat gerçekleştirildi. Mayıs ayında İlden yapılan ihracat, nisan ayına göre yüzde 37,4 oranında artış gösterdi. İl ihracat değeri yüksekliği bakımından bölge illeri içinde 6’ıncı sıradaki yerini korudu
ERZURUM’UN BEŞ AYLIK İHRACATI
Erzurum’dan bu yılın 5 ayı bazında en fazla tutarda ihracatın gerçekleştirildiği dönem mayıs ayı oldu., Erzurum’dan ocak ayında 1 milyon 373 bin dolar, şubat ayında 1 milyon 896 bin dolar, mart ayında 2 milyon 223 bin dolar, nisan ayında 2 milyon 460 bin dolar, mayısta ise 3 milyon 339 bin tutarında ihracat gerçekleştirildi.
MAYIS AYI BÖLGESEL VERİLER VE ERZURUM
DOSİAD Araştırma Merkezince gerçekleştirilen analizlere göre, Mayıs ayında Erzurum’dan 3,3 milyon, KUDAKA İstatistik Bölgesinden 4.7 milyon, Kuzeydoğu Anadolu İstatistik Bölgesi illerinden 15,0 milyon, Doğu Anadolu Bölgesi illerinden 83,6 milyon dolarlık ihracat yapıldı. Erzurum’un mayıs ayı ihracat değeri bölge toplamında yüzde 3.98’lik oran gösterdi.