90 bin şehit için 100 bin kişi yürüyecek

Prof. Dr. Bingür Sönmez’in konuşmacı olarak katıldığı Sarıkamış Harekatı’nın 99’uncu yıldönümü toplantısında, Aralık 1914’te yaşanan Sarıkamış Harekâtı süreciyle ilgili tarihi bilgiler ve yanlış bilinen konular ele alındı. Toplantıya Muğla Valisi Mustafa Hakan Güvençer de katıldı.

Rusya arşivlerinde bulunan Sarıkamış film çekimlerini ortaya çıkaran ve aslında kalp cerrahı ve Sarıkamış’lı olduğu için harekâtla özel ilgi alanı olarak ilgilenen Prof. Dr. Sönmez, bugüne kadar Türkiye’nin muhtelif şehirlerinde gerçekleştirdiği Sarıkamış konuşmalarından birini Menteşe Grubu’nun toplantısına katılanlar ile paylaştı. Prof. Dr. Sönmez, özel çalışmalarıyla temin ettiği görsel malzemelerle ve tarihî bilgilerle Sarıkamış Harekâtını gündeme getirdi.

 Rusların propaganda amacıyla, harekât sonrasında Sarıkamış’ta çektiği filmlerden kesitler sunan Prof. Dr. Sönmez, Rusların Erzurum ve Erzincan şehirlerini işgal etmelerinin filmlerini de paylaştı. Sarıkamış dağlarında aylarca bekleyen şehit naaşlarının 1915 Nisan ayında toplanması ve defin işlemleri esnasında Rusların çektiği filmleri de gösteren Prof. Dr. Sönmez, daha sonra şehitliklerin bugünkü durumlarını ve yapılan çalışmaları anlattı. Sarıkamış Harekâtı’nda şehit olan asker ve sivillerin sayısının üzerinde yapılan tartışmaların yersiz olduğunu belirten Prof. Dr. Sönmez, sayıları belli olan şehitlerin yanı sıra, kayıtlara geçmeyen binlerce asker ve sivil şehitlerin ve sürgünlerin olduğunu söyledi.

 Prof. Dr. Sönmez, 1877-1878 yılından sonra Ruslarla yapılan bütün antlaşmalarda, Ankara’nın doğusuna tren yolu yapılmaması şartını koyduran Rusların, Sarıkamış ve civarını işgal eder etmez derhal yöreye demiryolu döşeyerek, teknik üstünlük sağlama amacını güttüğünü ifade etti. Sarıkamış’ta tek kurşun atılmadan binlerce askerin şehit olduğu iddiasının yanlış olduğunu söyleyen Prof. Dr. Sönmez, Sarıkamış Kuşatma Harekâtı’nın, 4 yıl süren Kafkas Cephesi savaşlarının 15 günlük bir parçası olduğunu; bu 15 gün zarfında kış şartlarının olumsuzluğu ile Türk askerî gücünün Sarıkamış’ı ele geçiremediğini ama burada cereyan eden savaş ve işgalin Rus Bolşevik ihtilalinin erkene çekilmesine yol açtığını belirtti.

 Siyasî farklılaşmadan dolayı Sarıkamış Harekâtının unutturulduğunu; bunun da toplumsal vicdanda büyük yaralar açtığını söyleyen ve yörenin bir aydını olarak, her tarafından şehit kemikleri çıkan toprakların hakkını vermek üzere, bu işe gönüllü olarak soyunduğunu söyleyen Prof. Dr. Sönmez, son yıllarda Genel Kurmay Başkanlığı da dahil, konuya sahip çıkan kamu oyunun oluşmasından dolayı duydukları memnuniyeti dile getirdi ve gelecek yıl düzenlenecek Sarıkamış Haftası’nda, Harekâtın 100. yılı münasebetiyle 100 bin kişilik bir “Sarıkamış Yürüyüşü” düzenleyeceklerini belirtti.

 Sarıkamış Harekâtıyla ilgili filmleri nasıl temin ettiği konusunda sorulan bir soruya Prof. Dr. Sönmez şöyle cevap verdi: “SSCB yıkıldıktan sonra; bir Moskova ziyareti esnasında, bir arkadaşım Lenin’in mezarını ziyaret etmek istemiş. Rusya’yı bilen arkadaşlarından birisi, ancak 10 dolar verip ziyaret edebileceğini söylemiş. Arkadaşım Müzenin kapısına varmış. Kapıdaki nöbetçiye Lenin’in mezarını ziyaret etmek istediğini söylemiş. Nöbetçi, yasak olduğunu söylemiş. Arkadaşım nöbetçinin cebine, söylenen miktardan hayli fazla para koymuş. Nöbetçi, cebine konulan paraya bakmış ve çok olduğunu görünce ‘Seni aşağıya mı götüreyim, Lenin’in cesedini buraya mı getireyim?’ demiş. Varın artık filmleri nasıl aldığımı anlayın” dedi.

 Menteşe Grubu’nun düzenlediği konuşmaya, Menteşe Gurubu mensupları katıldı. Toplantı, Menteşe Grubu dönem sözcüsü Doç. Dr. Adnan Çevik’in, konuşmacı Prof. Dr. Bingür Sönmez’e teşekkür etmesiyle sona erdi.