'İlk Orta Asya-AB Zirvesi'

Orta Asya devletleri liderleri ile Avrupa Birliği'nden (AB) üst düzey yetkililerin katıldığı İlk Orta Asya-AB Zirvesi, Özbekistan'ın Semerkant kentinde gerçekleştirildi.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev'in ev sahipliğinde "Geleceğe yatırım" temasıyla yapılan zirveye AB Konseyi Başkanı Antonio Costa, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman ve Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov katıldı. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası ve Avrupa Yatırım Bankası yöneticilerinin de yer aldığı zirvenin gündeminde Orta Asya ülkeleri ile AB arasında çok yönlü ilişkilerin ve uygulamalı etkileşimin geliştirilmesine yönelik beklentiler yer aldı. Yatırım işbirliğini genişletme ve ticareti artırma, yeşil enerji, madencilik, tarım, ulaştırma, lojistik ve dijitalleşme, kültür, turizm, eğitim ve diğer alanlarda işbirliği güçlendirme konularının ele alındığı zirvede liderler uluslararası ve bölgesel siyasetin güncel konuları hakkında görüş alışverişinde bulundu.
"Ukrayna krizine barışçıl bir çözüm amacıyla müzakere sürecinin başlatılmasını destekliyoruz"
Mirziyoyev yaptığı konuşmada, zirvenin dinamik ve öngörülmeyen küresel süreçler ortamında yapıldığını belirterek, "Jeopolitik gerginliğin artmasına, güvenlik sorunlarına, büyük bölgesel çatışmalara, sürdürülebilir gelişmeye yönelik sosyal-ekonomik tehditlere tanık oluyoruz. Hiçbir bölge geniş uluslararası işbirliği olmadan böylesine karmaşık sorunlarla tek başına başa çıkamaz. Bu bağlamda Orta Asya ve AB geleneksel ortaklardır ve yakın işbirliğine olan talep giderek artıyor. Avrupa tarafının uluslararası hukukun ilke ve normlarına olan bağlılığını destekliyoruz. Ukrayna çevresindeki duruma barışçıl bir çözüm bulunması amacıyla müzakere sürecinin başlatılmasını memnuniyetle karşılıyor ve tam olarak destekliyoruz. Çok zor ve kolay olmayan sorunların çözülmesi gerektiğinin farkındayız. Ancak diplomatik çabalar dışında başka bir alternatif görmüyoruz" dedi.
"7 yılda Orta Asya-AB ticareti 54 milyar Euro oldu"
Son yıllarda Orta Asya ile AB arasındaki ilişkilerin yoğunlaştığına vurgu yapan Mirziyoyev, "7 yılda Orta Asya ülkelerinin AB ile olan ticareti birkaç kat artarak 54 milyar Euro oldu. Etkin işbirliği platformları başlatıldı. Tüm kilit alanlarda bakanlar toplantıları, forumlar, zirveler ve konferanslar düzenli olarak yapılıyor. Bununla birlikte bu toplantı, çok boyutlu ilişkilerin geliştirilmesinde yeni bir aşamanın başlangıç noktası olmalıdır" diye konuştu.
"AB, ülkemizin büyük ticari ve yatırım ortağıdır"
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev ise, güven ve ortak çıkarlar temelinde AB ile uzun yıllardır işbirliğini güçlendirdiklerini söyleyerek, "AB, ülkemizin büyük ticari ve yatırım ortağıdır. Geçen yıl ikili ticaret hacmi 50 milyar dolara yaklaştı ve bu Kazakistan'ın toplam dış ticaretinin yüzde 30'unu oluşturuyor. Son 20 yılda Avrupa'nın Kazakistan'a yaptığı toplam yatırım 200 milyar dolar aştı, bu da ülkemize yapılan doğrudan yatırımın yarısını oluşturuyor. Ülkemizde 3 binden fazla Avrupalı şirket faaliyet gösteriyor. Dolayısıyla AB ile genişletilmiş ortaklık ve işbirliği anlaşmasına önem veriyoruz ve bu anlaşması bölgeler arası işbirliğinin daha da güçlendirilmesi için sağlam bir temel olarak değerlendiriyoruz" dedi.
Cumhurbaşkanı Tokayev ayrıca Rusya-Ukrayna krizine değinerek "Kazakistan her zaman çatışmaların barışçıl yollarla çözülmesinden yana olmuştur. Bu nedenle Ukrayna ile ilgili müzakerelerin başlamasını memnuniyetle karşılıyor ve sorunun karmaşıklığını tamamen anlamamıza rağmen olumlu bir sonuç çıkmasını ümit ediyoruz" ifadesini kullandı.
Kazakistan'ın, Avrupa için güvenilir bir petrol tedarikçisi olmaya devam ettiğini söyleyen Tokayev, "Ülkemiz, AB'nin toplam petrol ithalatının yaklaşık yüzde 13'ünü karşılıyor ve bu ithalatın büyük bir kısmı Hazar Boru Hattı Konsorsiyumu (CPC) üzerinden yapılıyor. AB'nin bu konsorsiyumun istikrarlı ve uzun vadeli işleyişini sağlamayı ve aynı zamanda hammaddelerin taşınması için alternatif güzergahlar geliştirmeyi amaçlayan desteğini takdirle karşılıyoruz. Kazakistan yenilenebilir enerji ve temiz yakıt projelerini hayata geçiriyor. Ayrıca Kazakistan, Özbekistan ve Azerbaycan ile birlikte Hazar Denizi üzerinden Avrupa pazarlarına daha fazla erişim sağlayacak ‘yeşil' enerji nakil hattı inşa etmek için büyük ölçekli bir proje üzerinde çalışmaya başlıyor" dedi.
"(Nadir ve değerli metaller) Bu alanda işbirliğini yoğunlaştırmayı öneriyoruz"
Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Orta Asya ülkeleri ile AB arasındaki ticari-ekonomik ilişkilerin önemli büyüme sergilediğini söyleyerek, "Son 4 yılda Kırgızistan'ın AB ülkeleri ile ticaret hacmi 2.4 kat arttı. Bu tür başarılar açık piyasalar sayesinde mümkün oldu. Yatırım alanı büyük potansiyel gördüğümüz kilit alandır. Ülkemizin stratejik ve coğrafi konumu ve büyüyen transit potansiyeli ticaret ve yatırım için geniş perspektifler sunuyor. Bugün Kırgızistan'da enerji, altyapı, sanayi, tarım ve turizm alanlarında büyük projeler hayata geçiriliyor. Avrupa iş dünyasını karşılıklı yarar temelinde bu projelerde aktif şekilde yer almaya davet ediyoruz" dedi.
AB ile yenilenebilir enerji alanında işbirliğini güçlendirmeye hazır olduklarına kaydeden Caparov, "Son bir yılda 18 küçük hidroelektrik enerji santralini faaliyete geçirdik ve bu yıl 15 tesis inşa ediyoruz. Aynı zamanda toplam kapasitesi 400 megavat olan güneş enerjisi projelerini başlattık" diye konuştu.
Cumhurbaşkanı Caparov, altyapı geliştirme ve modern ulaşım koridorlarının oluşturulması konusunda AB'nin Orta Asya'nın sürdürülebilir ulaşım bağlantısının geliştirilmesi için toplam 10 milyar Euro yatırım yapma girişimini memnuniyetle karşıladıklarını kaydetti. AB ile işbirliğinin önemli alanlarından birinin de kritik öneme sahip hammaddenin üretilmesi olduğuna vurgu yapan Caparov, "Kırgızistan nadir ve değerli metaller bakımından önemli rezervlere sahip. Bu alanda işbirliğini yoğunlaştırmayı, Avrupa Birliği ile bazı komşularımız arasında daha önce yapılana benzer ayrı bir ortaklık ya da yol haritası formatında resmileştirmeyi öneriyoruz" ifadelerini kullandı.
"2037'a kadar Tacikistan'ı yeşil ülkeye dönüştürmeyi amaçlıyoruz"
Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman ise, yenilenebilir enerji kaynaklarının önemine değinerek, "Tacikistan için hidroelektrik enerji de dahil yenilenebilir enerji kaynakları, sosyal ve ekonomik ihtiyaçları karşılamanın yanı sıra bölgesel işbirliğinin geliştirilmesi bakımında da önemlidir. Yeşil Ekonomiyi Geliştirme Stratejisi temelinde 2032 yılına kadar elektrik üretimini tamamen yenilenebilir kaynaklardan sağlamayı, 2037 yılına kadar Tacikistan'ı yeşil ülkeye dönüştürmeyi amaçlıyoruz" ifadesini kullandı.